بررسی بیماری دیابت در دوره بارداری و راه‌های کنترل آن
دیابت در دوره بارداری
خانم‌های باردار مبتلا به هر نوع دیابت باید بیشتر از دیگران مراقب باشند. زیرا دیابت اگر کنترل نشود می‌تواند مشکلات زیادی برای جنین و خود مادر در طول دوره بارداری و حتی بعد از آن ایجاد کند. برای پیشگیری از هرگونه مشکل مادران باردار باید در قدم اول میزان قند خونشان را ثابت نگه دارند. میزان بالای قند خون در دوره بارداری علاوه بر اینکه فشار زیادی به جنین وارد می‌کند؛ می‌تواند باعث اختلال در زایمان، ضربه به جنین و کاهش شدید و ناگهانی قند خون جنین بعد از تولد شود. از سوی دیگر کودکانی که در دوران جنینی بیشتر در معرض قند خون بالا بوده‌اند احتمال بیشتری دارد که در بزرگسالی به دیابت مبتلا شوند.
راهی برای پیشگیری هست؟
مهمترین مسئله برای کسانی که مبتلا به دیابت هستند تحت کنترل نگه داشتن بیماری و جدی گرفتن آن است. هر گونه سرسری گرفتن این موضوع می‌تواند باعث تخریب سلول‌های بدن و در نهایت مرگ شود. از مصرف دخانیات به شدت پرهیز کنید، به صورت منظم ورزش کنید و نسبت به پاهایتان حساس باشید. روزانه پاها را معاینه کنید آنها را بشویید و به خوبی خشک کنید و برای جلوگیری از ترک خوردن پوست پا حتماً پایتان را چرب کنید.
یادتان باشد پای شما احتمالاً احساس گرما و سرما را به خوبی دریافت نمی‌کنند، پس مراقب اطراف تان باشید. برای مثال وقتی حمام می‌روید درجه حرارت آب را با دستان کنترل کنید، ناخن‌هایتان را از ته نگیرید، با دیدن کوچکترین علامت زخم بلافاصله به پزشک مراجعه کنید و بعد از دریافت درمان مناسب راه نروید و استراحت کنید.
چند نکته کلیدی
مغز: احتمال ابتلا به سکته مغزی در بیماران دیابتی ۲ تا ۴ برابر بیشتر از افراد عادی است.
قلب و عروق
بیماریهای قلبی- عروقی بزرگترین مشکل بیمارانی است که دیابت‌شان را کنترل نمی‌کنند. آمار مرگ و میر بزرگسالان مبتلا به دیابت بر اثر مشکلات قلبی دو تا چهار برابر بیشتر از همین گروه سنی است که دیابتی نیستند.
چشم‌ها
وقتی دیابت پیشرفت می‌کند و فرد برای جلوگیری از پیشروی آن هیچ اقدامی نکند مشکلاتی مانند آب سیاه، آب مروارید و رتینوپاتی دیابتی حداقل مشکلات بینایی او خواهد بود. در نهایت نیز امکان نابینایی وجود دارد.
بیماریهای کلیوی
فشار خون بالا می‌تواند به طور مستقیم کلیه را هدف بگیرد بنابراین یکی از دلایل اصلی ایجاد اختلال در عملکرد کلیه‌ها و حتی از کار افتادگی‌شان دیابت است.
مشکلات لثه و دندان
افراد مبتلا به دیابت بیشتر از دیگر افراد دچار مشکلات مربوط به دهان و دندان می‌شوند. این افراد باید به طور مرتب به دندانپزشک مراجعه و وضعیت دهانشان را تحت کنترل کنند.
اختلال اعصاب حسی
بالا بودن قند خون باعث آسیب به سلول‌های حسی پا می‌شود، بنابراین عجیب نیست اگر افراد مبتلا به این بیماری متوجه سوزش پا و یخ زدگی در اندامهای‌شان نشوند.
استفراغ شدید در حاملگی
استفراغ شدید حاملگی عبارت است از تهوع و استفراغ شدید در یک خانم حامله که باعث کم آبی بدن و تغییرات شدیدی در ترکیب شیمیایی بدن می‌شود. این حالت متفاوت و بسیار جدی‌تر از حالت تهوع و گاهی استفراغ صبحگاهی معمول در خانم‌های حامله است.
علائم شایع
تهوع شدید
- استفراغ پایدار معمولا (۸- ۴ هفته) ابتدا حاوی مخاط سپس صفرا و نهایتاً خون
- کم آبی بدن
- وزن گرفتن یا کاهش وزن به زیر وزن قبل از حاملگی
- تند تند شدن ضربان قلب
- سردرد گیجی یا خواب آلودگی و بی حالی
علل: ناشناخته است. رایج ترین فرضیه‌ها عبارتند از:
- حاملگی دوقلو یا چندقلویی که باعث تولید مقادیر زیادی از هورمون گنادوتروپین جفتی می‌شود.
- التهاب لوزالمعده
- بیماری مجاری صفراوی
- عوامل روانی مثل افسردگی و پاسخ نامناسب و ناکافی به استرس
- بیماری تیروئید
- عوامل تشدید کننده بیماری
- حاملگی در سنین کم
- اولین حاملگی
- زیاد شدن وزن مادر
- طلاق
- استرس عاطفی
- خانم‌هایی با پوست روشن
پیشگیری
در دوره بارداری هیچ دارویی را بدون مشورت با پزشک مصرف نکنید. در تمام مراحل رژیم غذایی مناسب داشته باشید.
عواقب مورد انتظار: معمولاً با گذشت زمان و درمان مناسب (جایگزین مایعات از دست رفته) خوب می‌شود.
عوارض احتمالی: کم آبی شدید بدن و ندرتاً رشد نامناسب جنین یا پیامد نامناسب در جنین.
درمان
بررسی‌های تشخیصی ممکن است برای رد سایر اختلالات کبد، کلیه، لوزالمعده، روده و مجاری گوارشی انجام گیرند. در صورت بستری در بیمارستان یا درمان سرپایی، معمولاً مایعات و الکترولیتهای از دست رفته مثل سدیم و پتاسیم جبران خواهد شد. اگر خانم حامله تحمل نوشیدن مایعات را نداشته باشد تزریق سرم ضروری خواهد بود. حتی‌المقدور استرس را کم کنید، روان درمانی غالباً برای غلبه بر مشکلات عاطفی مفید خواهد بود. روزانه خود را وزن کنید و هر گونه تغییر غیر طبیعی در دوره بارداری را به پزشک خود گزارش دهید.
داروها
سرم درمانی برای جایگزینی مایعات و الکترولیتهای از دست رفته در صورتی که این اختلال جدی باشد. امکان دارد تزریق ویتامین و داروهای ضد استفراغ داخل رگ ضروری باشد.اگر داروهای دیگر برای شما تجویز شوند، به دستورالعمل مصرف آنها توجه کنید. بدون نظر پزشک، هیچ دارویی را برای جلوگیری از استفراغ دوره بارداری مصرف نکنید.
فعالیت در زمان ابتلا به این بیماری
استراحت در رختخواب ممکن است برای بعضی از بیماران مفید باشد پس از بهبودی کارهای روزمره خود را تدریجاً و هر قدر که توانتان اجازه می‌دهد از سر بگیرید. به مقدار متوسط کار و ورزش کنید به مقدار کافی استراحت کنید. اگر شما با یکی از اعضای خانواده‌تان علایم استفراغ شدید حاملگی را دارید. اگر علی‌رغم درمان تهوع استفراغ و کاهش وزن بدتر شوند حتماً با پزشک مشورت کنید.
بیماریهای تنفسی و زنان باردار
دردوره بارداری برای رساندن اکسیژن به جنین دستگاه تنفسی تغییراتی می‌کند که طی آن در هر بار تنفس میزان اکسیژن بیشتری به بدن مادر می‌رسد در اواخر بارداری به دلیل بزرگ شدن رحم و فشار آن به دیافراگم و شش‌ها و افزایش نیاز بدن مادر و جنین به اکسیژن، مادر با فعالیت زیاد به نفس نفس می‌افتد که این چندان غیرطبیعی نیست اما تغییرات تنفسی شدید می‌تواند علت بیماری باشد که باید به این نکته توجه کرد.
اشاره به برخی از بیماریهای شایع تنفسی و علائم آنها
آسم
از بیماریهای شایع تنفسی در زنان جوان است که شیوع آن حدود ۸ درصد از این بیماری به دلیل افزایش تحریک پذیری راه‌های هوایی نسبت به برخی عوامل محیطی آلرژن (حساست زا) مثل سرما، بیماریهای ویروسی، سیگار، آسپرین و ورزش رخ می‌دهد و معمولاً زمینه ژنتیکی دارد.
علائم بیماری تنگی نفس، تنفس تند، خس خس سینه و در موارد شدید سیاه شدن و اختلال هوشیاری است. بیماری آسم در بارداری می‌تواند بسیار خطرناک باشد. این بیماری انواع خفیف متوسط یا شدید دارد در آسم خفیف معمولاً خطری مادر و جنین را تهدید نمی‌کند و به ندرت در ۱۰ درصد موارد طی بارداری بیماری شدید شده و نیاز به بستری در بیمارستان دارد. اما در انواع متوسطه و شدید این احتمال بیشتر است و در نتیجه امکان ایجاد مشکل برای جنین به صورت زایمان زودرس یا تولد جنین با وزن پایین بیشتر می‌شود. همین‌طور احتمال بیماری پره اکلامپسی (مسمومیت بارداری) و مرگ مادر بیشتر است. در واقع شدت بیماری تعیین کننده میزان عوارض در مادر و جنین است دیده شده بیماری آسم با سقط و افسردگی مادر ارتباطی دارد.
در ۲۰ ساله اخیر با پیشرفتی در ارائه داروهای جدید و درمان بیماری آسم وجود داشته خطرات کمتر شده و مصرف اغلب داروهای مخصوص آسم در دوره بارداری ممانعتی ندارد.
برونشیت حاد
بیماری التهاب راه‌های تنفسی ناشی از ویروس هاست. علامت سرفه خشک بدون تب یا خلط بروز می‌کند و سرفه ۱۰ تا ۲۰ روز طول می‌کشد. برای درمان این بیماری نیاز به آنتی‌بیوتیک نیست و درمانهای علامتی با داروهای ضدسرفه که حتماً باید با نظر پزشک باشد کافیست.
نمونیا(عفونت ریه)
یکی از بیماریهای شایع در جامعه است میکروبها از علل شایع این بیماری بوده و علت بروز آن در افراد وجود میکروب‌های بیماری‌زای قوی یا وجود زمینه مناسب برای رشد میکروب مثل مصرف سیگار، الکل، عفونت ایدز و عفونت برونشیت مزمن است. این بیماری با علائم سرفه و خلط، درد قفسه سینه، تنگی تنفس و گاهی تب مشخص می‌شود و برای تشخیص نیاز به رادیوگرافی از قفسه سینه است. به دلیل وجود آنتی بیوتیک‌های موثر درمان بیماری بدون مشکل صورت می‌گیرد؛ اما هر خانوم باردار و مبتلا به عفونت ریه باید در بیمارستان بستری و درمان شود. چون در این بیماری بیشترین خطر، امکان پارگی زودرس کیسه آب و زایمان زودرس است.
منبع: کتاب دانستنی های بارداری و زایمان
نویسنده: فرحناز کمالی
